بر اساس تجربه کارشناسان ما در مجموعه انجام مقاله، یکی از شاخص هایی که شما هنگام انتخاب مجله برای چاپ مقاله خود باید به آن توجه ویژه داشته باشید، ایمپکت فاکتور (Impact Factor) است. این عدد نشان می دهد که به طور میانگین، هر مقاله منتشر شده در آن مجله طی دو سال گذشته چند بار توسط سایر مقالات علمی مورد استناد قرار گرفته است. این شاخص که توسط شرکت Clarivate Analytics و در قالب گزارش های سالانه JCR منتشر می شود، یکی از مهم ترین ابزارهای سنجش اعتبار و تأثیرگذاری مجلات علمی در حوزه تخصصی خود به شمار می‌رود. بنابراین، اگر می خواهید مقاله تان در یک مجله معتبر و پرنفوذ منتشر شود، حتماً به ایمپکت فاکتور آن مجله توجه داشته باشید.
کاربرد و اهمیت ایمپکت فاکتور
اگر شما کاربرد و اهمیت ایمپکت فاکتور را به درستی درک کنید، می توانید مجلات معتبرتری برای چاپ مقاله انتخاب کرده، تصمیمات پژوهشی دقیق تری بگیرید و در مسیر علمی خود با قدرت و موفقیت بیشتری پیش بروید.
انتخاب مجله برای چاپ مقاله
بر اساس تجربیاتی که ما در مجموعه انجام مقاله در فرآیند های داوری و سابمیت مقاله به دست آورده‌ایم، ایمپکت فاکتور یکی از اصلی ترین شاخص‌هایی است که شما باید هنگام انتخاب مجله به آن توجه داشته باشید. مجلاتی با ایمپکت فاکتور بالا معمولاً از نظر دامنه مخاطب، ضریب نفوذ علمی و سطح داوری بسیار دقیق تر و جدی تر عمل می کنند و انتشار مقاله در این مجلات، رزومه پژوهشی شما را تقویت می کند.
ارزیابی کیفیت مجلات
اگرچه هیچ شاخصی به تنهایی نمی تواند کیفیت یک مجله را کامل توصیف کند، اما ایمپکت فاکتور به عنوان معیار اولیه، تصویر خوبی از جایگاه نسبی نشریه در حوزه علمی مربوطه ارائه می دهد. ما بارها دیده ایم که پژوهشگران با تکیه بر این شاخص توانسته اند از ارسال مقاله به مجلات نا معتبر یا کم اعتبار خودداری کنند.
تصمیم‌گیری‌های آکادمیک
ایمپکت فاکتور مجلاتی که شما در آن ها مقاله چاپ کرده اید، در فرآیند های ارتقاء مرتبه علمی، ترفیع پایه، جذب اعضای هیئت علمی یا حتی در تخصیص گرنت ها، نقشی کلیدی دارد. ما شاهد بوده ایم که چاپ مقاله در یک مجله Q1 با ایمپکت بالا چگونه می تواند مسیر حرفه‌ای پژوهشگران را تغییر دهد.
شناخت روندها و موضوعات داغ
با رصد مجلات دارای ایمپکت فاکتور بالا، شما می توانید با حوزه های پژوهشی روز دنیا آشنا شوید. این مجلات معمولاً پذیرای مقالاتی در موضوعات نو ظهور، میان رشته‌ای و پر چالش هستند که آینده پژوهش را رقم می زنند.
نحوه محاسبه ایمپکت فاکتور
بر اساس تجربه ما در مجموعه انجام مقاله، محاسبه ایمپکت فاکتور فرآیندی کاملاً عددی و دقیق است که به‌صورت سالانه توسط پایگاه JCR انجام می شود. در این روش، میانگین تعداد استناداتی که در یک سال مشخص به مقالات منتشر شده در دو سال گذشته یک مجله صورت گرفته، محاسبه می شود. این شاخص به ویژه در انتخاب مجلات معتبر برای چاپ مقاله نقش کلیدی دارد. فرمول محاسبه آن را می توانید در مقاله نحوه محاسبه ایمپکت فاکتور مطالعه کنید.
مزایا و معایب ایمپکت فاکتور
اگر شما قصد دارید انتخاب آگاهانه تری در زمینه چاپ مقاله داشته باشید، لازم است علاوه بر مزایای ایمپکت فاکتور، با نقاط ضعف و محدودیت های آن نیز آشنا باشید. ما در مجموعه انجام مقاله در این مسیر بارها با چالش هایی از این جنس مواجه شده ایم.
| برسی | مزایا | معایب |
| بررسی معیار ارزش گذاری | ایمپکت فاکتور به عنوان یک معیار جهانی برای ارزیابی اولیه اعتبار مجله، همچنان نقش مؤثری دارد | ما بارها دیده ایم که پژوهشگران تنها به ایمپکت فاکتور اتکا کرده اند، در حالی که شاخص های دیگری مثل سرعت داوری، پذیرش، یا شاخص H نیز اهمیت دارند |
| تفاوت معنادار بین رشته ها | مزیت شناخت این تفاوت، انتخاب واقع بینانه تر مجله است. | در تجربه ما، مقایسه ایمپکت فاکتور در رشته های مختلف منجر به قضاوت اشتباه شده است. باید توجه داشته باشید که یک ایمپکت فاکتور متوسط در علوم انسانی، ممکن است معادل یک ایمپکت بالا در علوم پایه باشد. |
| توجه به احتمال دستکاری ایمپکت | اگر شما دانش تحلیلی داشته باشید، می توانید مجلات معتبر را با بررسی دقیق تر تشخیص دهید. | ایمپکت، تضمین کیفیت مقاله خاص نیست، برخی مجلات با انتشار بیش از حد مقالات مروری یا خوداستنادی سعی در بالا بردن ایمپکت خود دارند |
| نوع ارزیابی کیفیت مقالات | ما دیده ایم که حتی مقالات ضعیف در مجلات با ایمپکت بالا چاپ شده اند. با این وجود، چاپ مقاله در چنین مجلاتی همچنان اعتبار علمی بالاتری برای شما به همراه دارد. | ایمپکت فاکتور کیفیت متوسط مقالات یک مجله را نشان می دهد، نه کیفیت تک تک مقالات. |
چگونه ایمپکت فاکتور یک مجله را پیدا کنیم؟
بر اساس تجربه ما در مجموعه انجام مقاله، یکی از دقیق ترین روش ها برای یافتن ایمپکت فاکتور یک مجله، استفاده از پایگاه ( Journal Citation Reports (JCR) است که توسط Clarivate Analytics ارائه می شود. برای این کار، شما باید ابتدا به وب‌سایت رسمی Web of Science وارد شوید، به بخش JCR بروید و نام کامل یا ISSN مجله موردنظر را جستجو کنید. دقت داشته باشید که تنها مجلات نمایه شده در پایگاه Web of Science دارای ایمپکت فاکتور معتبر هستند. همچنین بررسی سال انتشار ایمپکت فاکتور نیز اهمیت دارد، چون این شاخص به‌صورت سالانه به‌روزرسانی می شود.
معیارهای جایگزین
با توجه به اینکه ایمپکت فاکتور به تنهایی نمی تواند تمامی جنبه‌های کیفی یک مجله یا عملکرد علمی را نشان دهد، ما در مجموعه انجام مقاله به پژوهشگران توصیه می کنیم که حتماً با سایر شاخص های مکمل یا جایگزین نیز آشنا شوید تا تصمیم گیری دقیق تری داشته باشید. یکی از این معیارها CiteScore است که توسط پایگاه Scopus (وابسته به انتشارات الزویر) ارائه می شود و مشابه ایمپکت فاکتور است، با این تفاوت که بازه زمانی آن چهار ساله است و طیف وسیع تری از استنادها را در بر می‌گیرد.
SJR) (SCImago Journal Rank) شاخصی دیگر بر پایه داده های Scopus است که نه تنها تعداد استنادها بلکه اعتبار منابع استناد دهنده را نیز در محاسبات خود دخیل می کند، بنابراین وزن علمی هر استناد را می سنجد. SNIP) (Source Normalized Impact per Paper) نیز با در نظر گرفتن تفاوت های استنادی میان رشته های مختلف، امتیاز مجله را به‌شکل نرمال سازی شده ارائه می دهد و امکان مقایسه عادلانه تری بین مجلات علوم مختلف فراهم می سازد. همچنین اگر هدف شما ارزیابی عملکرد علمی یک فرد یا نهاد پژوهشی است، H-index یکی از معتبر ترین شاخص ها برای سنجش تأثیر گذاری و استمرار فعالیت علمی در سطح فردی یا سازمانی محسوب می شود. شما می توانید با مراجعه به منابعی نظیر Scopus، SCImago و Google Scholar این شاخص ها را بررسی نمایید.
سخن پایانی
درک دقیق مفهوم ایمپکت فاکتور یا ضریب تأثیر، همراه با شناخت کاربرد ها و نحوه محاسبه آن، می تواند نقشی حیاتی در مسیر موفقیت پژوهشی و انتشار مقاله شما ایفا کند. زمانی که شما بدانید ایمپکت فاکتور چگونه تعریف می شود، بر چه اساسی محاسبه می گردد و چه تأثیری در انتخاب مجله، داوری علمی و اعتبار بین المللی دارد، تصمیم‌گیری های آگاهانه تری خواهید داشت. این آگاهی نه تنها در انتخاب هدفمند مجله برای چاپ مقاله به شما کمک می کند، بلکه در ارزیابی کیفیت پژوهش، برنامه ریزی حرفه ای علمی و حتی ارتقاء جایگاه دانشگاهی نیز بسیار مؤثر است. دانستن این مفاهیم، یک مزیت رقابتی محسوب می شود که مستقیماً بر جایگاه شما در جامعه علمی تأثیر می‌گذارد.
