وقتی در مسیر انتشار مقاله ژورنالی قرار می گیرید، باید بدانید ریترکت چیست و چه عواقبی دارد. ریترکت یعنی پس گرفتن یا لغو رسمی مقاله ای که قبلاً منتشر شده است. این اتفاق معمولاً به دلیل خطاهای جدی، اشتباهات علمی، یا تخلفات اخلاقی رخ می دهد. طبق تجربیات ما در مجموعه انجام مقاله، ریترکت می تواند تأثیر منفی روی اعتبار شما و همینطور کل تیم پژوهشی تان داشته باشد و اعتبار علمی مقاله را از بین ببرد. بنابراین، آگاهی کامل از مفهوم و پیامد های ریترکت به شما کمک می کند تا مسیر تحقیق تان را با دقت بیشتری طی کنید و از بروز مشکلات جلوگیری نمایید.
چرا یک مقاله پس از انتشار اعتبارش از دست می رود؟
یکی از مشتریان ما، مصطفی امیری، تجربه ای از ریترکت مقاله خود دارد که شنیدن آن برای شما خالی از لطف نیست. مصطفی ابتدا تصمیم گرفت خود به تنهایی مقاله ژورنالی بنویسد و بدون کمک حرفه ای آن را به یک مجله ارسال کرد. اما بعد متوجه شد مقاله اش به دلیل خطاهای علمی و تخلفات اخلاقی ریترکت شده است. مصطفی به ما گفت که یکی از اصلی ترین مشکلاتش خطای روش شناسی بود؛ یعنی طراحی پژوهش او به گونه‌ای نبود که نتایج قابل اتکا باشد و اشتباهات بزرگی در محاسبات آماری ایجاد شد که داده های نادرست را به دنبال داشت. این نوع خطا ها می‌تواند اعتبار کل مقاله را زیر سؤال ببرد و باعث ریترکت شود.
او همچنین تجربه کرد که تخلفات اخلاقی می توانند حتی آسیب زننده تر باشند. مثلاً در مقاله اول خود، بدون آگاهی، بخشی از متن را از منابع دیگر کپی کرده بود بدون ارجاع مناسب که به سرقت ادبی (Plagiarism) منجر شد. ما در صفحه سرقت ادبی چیست در این مورد کامل توضیح داده ایم که خواندن آن خلی از لطف نیست.
علاوه بر این، بخش هایی از مقاله اش را قبلاً در یک نشریه دیگر منتشر کرده بود که این موضوع به انتشار تکراری یا خود سرقتی (Self-Plagiarism) معروف است و این هم از عوامل مهم ریترکت به شمار می رود.
مصطفی می گفت گاهی اسم کسانی که هیچ سهمی در پژوهش نداشتند به عنوان نویسنده ثبت می کرد. چنین موضوعاتی علاوه بر ایجاد مسائل اخلاقی، اعتبار پژوهش را به شدت تضعیف می کند.
نکته دیگری که به آن اشاره کرد، اعلام نکردن تضاد منافع بود، گاهی منافع مالی یا شخصی پژوهشگران می تواند نتیجه را تحت تأثیر قرار دهد، اما اگر این موارد آشکار نشوند، اعتبار مقاله زیر سؤال می رود.
بعد از این تجربه تلخ، اقای امیری تصمیم گرفت مقاله جدید خود را به ما بسپارد. ما با دقت تمام، روش شناسی دقیق، رعایت کامل اصول اخلاقی و بررسی های تخصصی، مقاله ای را آماده کردیم که بدون هیچ مشکلی پذیرفته و منتشر شد. تجربه او به همه ما یادآوری می کند که رعایت استاندارد های علمی و اخلاقی چقدر حیاتی است و کمک می کند مسیر پژوهش با کیفیت و اعتبار ادامه پیدا کند.
چگونه از ریترکت شدن مقاله خود جلوگیری کنیم؟
اگر می خواهید از ریترکت شدن مقاله خود جلوگیری کنید، اول باید دقت کنید که روش شناسی تحقیق شما کاملاً دقیق و استاندارد باشد. شما باید قبل از شروع، طراحی پژوهش را به خوبی بررسی کنید و مطمئن شوید داده هایی که جمع آوری می کنید معتبر و قابل اعتماد هستند. در تحلیل داده ها، از نرم افزارهای معتبر استفاده کنید و محاسبات را چندبار کنترل کنید تا اشتباهات آماری یا محاسباتی رخ ندهد.
از همه مهم تر، شما باید اصول اخلاق پژوهش را به دقت رعایت کنید. هرگز داده ها را دستکاری نکنید و هیچ بخشی از مقاله را بدون ارجاع درست از منابع دیگر کپی نکنید تا به سرقت ادبی متهم نشوید. همچنین، اگر قبلاً بخشی از مقاله یا تحقیق‌تان را منتشر کرده‌اید، مراقب انتشار تکراری یا خود سرقتی باشید و به هیچ وجه متن تکراری ارائه ندهید.
اگر در تیم تحقیقاتی کار می کنید، اسامی نویسندگان را با دقت مشخص کنید و از نویسندگی افتخاری بپرهیزید. در نهایت، تضاد منافع خود را به‌صورت شفاف اعلام کنید. رعایت این نکات به شما کمک می‌کند تا تجربه چاپ مقاله بدون دردسر داشته باشید و خطر ریترکت شدن را به حداقل برسانید.
پیامدهای ریترکت شدن مقاله
وقتی مقاله شما به عنوان یک دانشجو ریترکت می شود، پیامد های آن فراتر از حذف شدن مقاله از مجله است و می تواند به طور جدی بر اعتبار علمی شما تأثیر بگذارد. این آسیب به اعتبار، بخصوص برای پژوهشگران جوان، ممکن است سابقه پژوهشی تان را مختل کند و فرصت های شغلی، تحصیلی و همکاری های علمی آینده شما را محدود نماید. دلیل این موضوع آن است که جامعه علمی و نهادهای دانشگاهی و پژوهشی به دقت، صحت و اصالت پژوهش های شما اعتماد می کنند و هرگونه شک و تردید در این زمینه می تواند به کاهش اعتبار علمی شما منجر شود.
از سوی دیگر، برای مجله یا ناشر، ریترکت شدن مقاله به معنای خدشه به اعتبار و جایگاه علمی آن است. هر مقاله پس‌گرفته شده نیازمند فرآیند شفاف سازی دقیق، پاسخگویی رسمی و اطلاع رسانی به خوانندگان و مخاطبان است. این فرایند می تواند باعث کاهش اعتماد مخاطبان و جامعه علمی به مجله شود و اثر منفی بر روند داوری و پذیرش مقالات آینده داشته باشد.
در سطح کلان تر، جامعه علمی نیز متضرر می شود، زیرا وقتی اعتماد به نتایج علمی کاهش یابد، منابع مالی، زمانی و انسانی صرف شده برای پژوهش ها به هدر می‌رود و پیشرفت علمی با کندی مواجه می شود. بنابراین، شما به عنوان پژوهشگر باید با رعایت دقیق اصول علمی، اخلاقی و روش شناسی معتبر، از بروز چنین پیامدهای زیان باری جلوگیری کنید و به حفظ کیفیت و صداقت علمی در کارهای خود متعهد باشید.
چگونه از ریترکت شدن مقاله ای آگاه شویم؟
برای اینکه از ریترکت شدن مقاله خود آگاه شوید، اولین قدم این است که به طور منظم پایگاه های داده علمی و سایت ناشر مقاله را بررسی کنید. شما باید اعلان ها و اطلاعیه های رسمی مجلات را دنبال کنید، چرا که مجلات معمولاً ریترکت ها را در قالب یادداشت رسمی یا Erratum منتشر می کنند. علاوه بر این، سامانه های تخصصی مانند Retraction Watch یا پایگاه داده هایی همچون PubMed، Web of Science و Scopus اطلاعات دقیقی درباره مقالات ریترکت شده ارائه می دهند که شما می توانید از آن ها استفاده کنید. همچنین اگر مقاله شما در یکی از این پایگاه ها نمایه شده باشد، می توانید با جستجوی نام خود یا عنوان مقاله، وضعیت آن را بررسی کنید. توصیه می شود که در صورت دریافت هرگونه پیام یا هشدار از مجله، سریعاً اقدام کنید و در صورت نیاز با تیم پژوهشی یا مشاوران علمی مشورت نمایید تا از پیامد های احتمالی جلوگیری شود.
سخن پایانی
در دنیای پژوهش، دقت، صداقت و آگاهی سه ستون اصلی اعتبار علمی شما هستند. اگر می خواهید مسیر پژوهشی خود را با اطمینان و موفقیت طی کنید، باید در کنار دانش تخصصی، با اصول اخلاق پژوهش، روش‌های صحیح نگارش علمی و الزامات مجلات بین المللی نیز آشنا باشید. ریترکت شدن مقاله تنها حذف یک نوشته نیست بلکه هشداری به سیستم علمی شما است. پس توصیه می کنیم از تجربه دیگران بیاموزید و پیش از ارسال مقاله، تمام جوانب علمی و اخلاقی آن را بررسی کنید. اگر در این مسیر به همراهی نیاز دارید، کارشناسان ما در مجموعه انجام مقاله آماده هستند تا با تخصص و تجربه خود، از ایده پردازی تا نگارش نهایی و سابمیت، شما را همراهی کند. شما با انتخاب مسیر درست، نه تنها از ریسک ریترکت دور می مانید، بلکه جایگاه علمی خود را با اطمینان تثبیت می کنید.
